PL
EN
DE
Badania archeologiczne w Starym Rypinie na stanowisku numer 4 (AZP 38-51, stan. 64) zlokalizowanym na południe od grodziska, nie weryfikowanym do 2015 roku szerokopłaszczyznowo przyczyniły się do rozpoznania reliktów nie tylko o charakterze osadniczym (głównie wczesnośredniowiecznym), ale także przemysłowym (cegielnia późnośredniowieczna). Zarejestrowano tam późnośredniowieczny piec do wypału cegły, z całym wsadem.
Piec ze Starego Rypina w rzucie jest prostokątny, dwukomorowy o wymiarach zewnętrznych na dłuższej osi wschód - zachód 650 cm (mur B), a wraz z przyporą 700 cm; na osi krótszej północ - południe 540 cm (mur C), co określa jego powierzchnie na około 38 m kw. Wejście do komory sklepione było łukiem, o czym świadczy układ cegieł w części muru A, przy wejściu do komory ogniowej, w tym widoczny opór łęku. Piec ten prawdopodobnie nie posiadał sklepienia nad całą swoją powierzchnią, co ma także uzasadnienie praktyczne i mogło ułatwiać jego załadunek i wyładunek cegłami, od góry. Z obszaru obecnego terenu Polski oraz konstrukcyjnie piec starorypiński najbliższe analogię wykazuję do pieca odkrytego w Narzymiu koło Działdowa, choć ściany pieca w StarymRypinie zostały wykonane z cegły i gliny, a nie jak w Narzymiu z kamienia.
Nie budzi wątpliwości datowanie pieca na późne średniowiecze, o czym świadczy choćby rodzaj cegły, jej wymiary, a także wyniki datowania luminescencyjnego oraz radiowęglowego. Rezultat datowania luminescencyjnego cegieł, które przeprowadzono w Zakładzie Fizyki Półprzewodników i Fizyki Węgla Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, przez zespół dr hab. Alicji Chruścińskiej wskazuję, że mur, z którego pochodził materiał datujący po raz ostatni poddany został działaniu wysokiej temperatury 705 lat temu, przy minimalnej niepewności tego oszacowania 41 lat. Natomiast datowanie C - 14 węgla drzewnego pochodzącego z wejścia do komory północnej, przeprowadzone w Poznańskim Laboratorium Radiowęglowym, przez zespół prof. dra hab. Tomasza Goslara wskazują na czas 745 ±30 BP. Pozwala to datować piec ze Starego Rypina na koniec XIII wieku. Datowanie to jest dowodem bardzo wczesnego wykorzystania cegły na terenie całej ziemi dobrzyńskiej, zaskakujące jest także dla omawianego w tej publikacji kompleksu osadniczego, wcześniej uważanego za archaiczny w swojej formie.
Badania na stanowisku numer 4 powinny być kontynuowane, w celu rozpoznania całego założenia cegielni. Dodajmy, że tego typu znaleziska dla średniowiecza należą do rzadkości i to odkrycie stwarza realną możliwość rozpoznania procesu produkcji/wypalania cegieł. Cegielnia w Starym Rypinie choć nie była bardzo duża, stanowiła nowoczesny i dość rozbudowany organizm rzemieślniczy, o czym świadczą zastosowane rozwiązania techniczne, logiczny podział przestrzeni i zapewne oczywisty, wynikający z kompetencji podział pracy, wymagającej wiedzy i doświadczenia.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
