PL
EN
DE
Kłódka w grobie
Ten wyjątkowy zabytek – cylindryczną kłódkę – zarejestrowano podczas badań archeologicznych cmentarza późnośredniowiecznego w Starym Rypinie (Starorypin Prywatny, gm. Rypin), w roku 2009.
Artefakt ten znajdował się w pobliżu kości goleni, po prawej stronie szkieletu kobiety, której zgon nastąpił około 50–60 roku życia. Opisywana kłódka została wykonana z żelaza lutowanego na lut twardy, miedziany. Formy cylindryczne są odnajdywane często na osadach, grodziskach z XI–XIV wieku. Natomiast odkrycia kłódek w grobach należą do rzadkości. W ostatnim zestawieniu kłódek w grobach społeczności chrześcijańskich stwierdzono tylko dwie w pochówkach wczesnośredniowiecznych (Pyzdry, Poznań–Śródka) i pięć w późnośredniowiecznych i nowożytnych. Funeralny kontekst deponowania kłódek często jest łączony z kulturą żydowską. Na ziemi dobrzyńskiej takie artefakty stwierdzono na cmentarzysku w Dobrzyniu nad Wisłą, które funkcjonowało od XVI wieku do II wojny światowej. Zarejestrowano tam 143 pochówki ludności żydowskiej, złożonej do grobu w pozycji wyprostowanej, w trumnie z desek, głową na zachód, z ułamkami naczyń ceramicznych na powiekach oraz kłódkami żelaznymi przy boku. W przypadku cmentarzyska w Starym Rypinie obecność kłódki można łączyć nie tyle z wierzeniami żydowskimi, co raczej z symbolicznym zamknięciem zmarłej drogi powrotnej, której społeczność dokonująca pogrzebu zapewne się obawiała.
Literatura:
Andrzejewska A., 2007. Dobrzyń nad Wisłą – z problematyki przemian osadniczych, [w:] Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie (II), red. K. Grążawski, Włocławek–Brodnica, s. 237–260.
Drozd A., Janowski A., 2007. Cmentarzysko w Pniu jako przykład długoletniej tradycji miejsca grzebalnego, [w:] Środowisko pośmiertne człowieka, Funeralia Lednickie, Spotkanie 9, red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, Poznań, s. 361-371.
Jagielska I., 2010. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko na stanowisku Pyzdry 11, Studia Lednickie, t. 10, s. 129-150.
Krzepkowski M, Sikorski A., Wrzesińska A., 2015. XVII-wieczny pochówek zbiorowy z kłódką z cmentarzyska w Skokach, pow. wągrowiecki, woj. wielkopolskie. Próba interpretacji, [w:] Viator per devia scientiae itinera, red. A. Michałowski, M. Teska, M. Żółkiewski, Poznań, s. 339–353.
Lewandowska J., 2016. Cmentarzysko późnośredniowieczne na stanowisku numer 3. Cmentarzysko w świetle dotychczasowych badań archeologicznych, [w:] Późnośredniowieczny kompleks osadniczy w "Starym" Rypinie, red. J. Lewandowska, Toruń, s. 275-297.
Pawlak E., Pawlak P., 2015. Serce miasta jest po prawej stronie. Archeologia o przeszłości poznańskiej
Śródki i Ostrówka, Poznań, Wydawnictwo Kontekst.
