Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie - muzeum.rypin.eu

Od kilkunastu lat w Wielką Sobotę przy pięknie ustrojonym grobie w kościele Świętej Trójcy w Rypinie wartę pełnią rycerze. To członkowie bractwa rycerskiego jakie powstało przy Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w październiku 2007 roku. Nie od razu, ale wraz z dosprzętowieniem sięgnęli do tradycji rycerzy zakonników, konkretnie bożogrobców jacy zapewne sprowadzili do Rypina tradycję ubierania grobu na Wielkanoc. Rokrocznie pełnią wartę, stojąc uzbrojeni z groźnymi minami.

W ogóle zwyczaj urządzania dekoracyjnych grobów w kościołach wprowadził w Polsce zakon bożogrobców, czyli Kanoników Regularnych Stróżów Bożego Grobu Jerozolimskiego. Został on utworzony w Jerozolimie w 1099 roku, po zwycięstwie pierwszej wyprawy krzyżowej. Zakonnicy pełnili opiekę nad kościołem Zmartwychwstania Pana Jezusa i znajdującym się tam Grobem Chrystusa. Już w 1163 roku polski rycerz, krzyżowiec Jaksa z Miechowa herbu Gryf sprowadził ich do tego podkrakowskiego Miechowa fundując klasztor i kościół. Odtąd bożogrobcy, zwani także już od teraz Miechowitami, pozyskiwali coraz to nowe fundacje dla swojego zakonu.

Bożogrobcy przybywając do Polski przywieźli ze sobą liturgię nabożeństw związanych z Grobem Chrystusa. Od samego początku zaczęli też w swych klasztorach urządzać Boże Groby na wzór tego jerozolimskiego. Gromadziły się przy nich tłumy wiernych, modląc się i zyskując odpusty, jakie wcześniej były nadawane jerozolimskim pielgrzymom. Wkrótce upowszechnił się zwyczaj urządzania, ubierania i nawiedzenia grobów Chrystusa również w innych kościołach. W Krakowie rozwinęła się tradycja odwiedzania Grobów Bożych do tego stopnia, że w jedną Wielkanoc należało odwiedzić ich aż siedem! W średniowieczu wystawiano do grobu monstrancję z Hostią ( po ustanowieniu święta Corpus Dei w połowie XIII wieku), albo układano figury Chrystusa. Jedną z takich wyjątkowych figur jest ta z Zespołu klasztornego Sióstr Miłosierdzia w Chełmnie. To figura Chrystusa Ukrzyżowanego, z ruchomymi ramionami, ze schyłku XIV w. Na dekoracyjności Groby Pańskie zyskały w dobie baroku. Do zdobienia wykorzystywano kobierce, kwiaty, figurki, nawet ruchome. Odtwarzano sceny staro i nowotestamentowe. Ustawiano klatki ze śpiewającymi ptaszkami. Przy grobach już stały wówczas warty, często nawet wojskowych.

Bożogrobcy trafili do Rypina ( dzisiejszego Starorypina) w 1323 roku. Tam mieli swój kościół ŚŚ Piotra i Pawła, a także szpital. Wkrótce osiedli także w Górznie ( 1325) i Suminie koło Lipna (1325). Po translokacji Rypina, zbudowali na przedmieściach miasta za rzeką Rypienicą kościół Św. Ducha i szpital. Kościół przetrwał do 1940 roku ( jedne źródła podają, że do 1941r.) kiedy to został zniszczony przez niemieckiego okupanta. Otaczający kościół cmentarz wówczas zbezczeszczono tworząc tam park im. Hermana Gӧringa. Po wojnie w tym miejscu funkcjonowało przez lata przedszkole. Wrócając do bożogrobców w Rypinie. Otóż decyzją cara rosyjskiego w 1815 roku zlikwidowano zakon, pozwalając dożyć ostatnim mnichom. W Rypinie był nim ks. Rafał Wietrzykowski, żył i pracował do 1826 roku. To on remontował i odbudowywał niszczejący kościół św. Ducha zajmując się jednocześnie nauczaniem ubogich dzieci. Dzisiaj po 700. latach od sprowadzenia bożogrobców do Rypina szczególnie zwracamy uwagę na tę tradycję, ubierania Grobu Bożego. One, czyi te dekoracyjne groby i warty, przetrwały szczególnie w Polsce. Są elementem naszego dziedzictwa.

Bractwo rycerskie z Rypina, dziewczęta i chłopcy w strojach i zbrojach historycznych na tle murów kościoła Św. Trójcy w Rypinie, na froncie plansza z napisem: 700 rocznica sprowadzenia Bożogrobców do Rypina

Ustrojony Grób Boży w rypińskiej farze, rycerz z bractwa w Rypinie pełniący wartę

Ustrojony Grób Boży w rypińskiej farze, rycerz z bractwa w Rypinie pełniący wartę

Ustrojony Grób Boży w rypińskiej farze, rycerz z bractwa w Rypinie pełniący wartę

Ustrojony Grób Boży w rypińskiej farze, rycerz z bractwa w Rypinie pełniący wartę

Ustrojony Grób Boży w rypińskiej farze, rycerz z bractwa w Rypinie pełniący wartę

Ustrojony Grób Boży w rypińskiej farze, rycerz z bractwa w Rypinie pełniący wartę

Plansza z napisem 700. Rocznica sprowadzenia bożogrobców do Rypina, z herbami Bożogrobców, Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej i Chorągwi Ziemi Dobrzyńskiej, dodatkowe poniżej informacje o fundacjach na rzecz bożogrobców na Ziemi Dobrzyńskiej w średniowieczu