PL
EN
DE
Jesień każdego roku to okres wspomnień, sentymentalnych wspomnień. Człowieka nachodzą myśli o przemijaniu. Jednak jesień na w naszym regionie wypełniają szczególnie wspomnienia o tych, których pomordowano w czasie ostatniej wojny, zwłaszcza na jej początku. Aresztowania, tortury, egzekucje. To wątki z ostatnich dni życia naszych przodków bestialsko eksterminowanych rękoma funkcjonariuszy niemieckiego Selbstschutzu. Licząc od połowy października 1939 roku do końca listopada tegoż roku oprawcy zgładzili setki osób. Znamy nazwiska ponad 200! Ciała chowano w dołach w okolicznych lasach: w Rusinowie i w Skrwilnie na Raku. Co roku wspominamy wszystkie ofiary. Te z Domu Kaźni, z boiska Sportowego w Rypinie, z cmentarza żydowskiego przy ulicy Spokojnej, z lasów w Skrwilnie, w Rusinowie i w Karnkowie. Tych z Radomic, Mazowsza i wielu innych miejsc na Ziemi Dobrzyńskiej. Pielęgnujemy tę pamięć całym rokiem, a jednego dnia organizując uroczystości. Pierwsze wspomnienie ofiar odbyło się już jesienią 1945 roku, po ekshumacjach. Dalej poprzez różne formy pamięć przetrwała do dzisiaj. Od 15 lat wspierani przez różne organizacje, parafię Świętej Trójcy i szkoły, gminy i miasto Rypin organizujemy te uroczystości jako Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej. W tym roku mieliśmy równą 85. rocznicę zbrodni Selbstschutzu, zwanej Zbrodnią Pomorską. Uroczystości uświetnił wzruszający występ uczniów i nauczycieli z ZS-P nr 1 w Rypinie. Dalej Msza Św. i procesja do Lasku w Rusinowie. Tam apel pamięci, kwiaty, wieńce i znicze, i liczna obecność. Jak zawsze gości, delegacji, rodzin pomordowanych i uczniów rypińskich szkół. Dziękujemy za wspólne przeżywanie.
Szczególne podziękowania dla uczniów z Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 1 w Rypinie pod dyrekcją Barbary Góreckiej za występ wyreżyserowany przez Annę Sowińską, Marzenę Markiewicz, Mariusza Piotrowskiego.
Dziękujemy również uczniom klas mundurowych, nauczycielom i dyrekcji ZS nr 2 im. Unni Europejskiej pod dyrekcją Jana Henryka Kiełkowskiego.
Wszystkim obecnym pocztom sztandarowym.
Dowództwu i żołnierzom 4 Pułku Chemicznego w Brodnicy
Policji, Straży Miejskiej, Straży Pożarnej w Rypinie
Księżom za koncelebrę Mszy Świętej.
Opr. Andrzej Szalkowski
